Aflevering Gerbert Bakx En Arne Vanhaecke Over Neuro-Existentialisme En Copernicaanse Revoluties

In dit gesprek hebben Gerbert Bakx en Arne Vanhaecke het over neuro-existentialisme, over utopische verlangens en dystopische neigingen en over copernicaanse revoluties. Neuro-existentialisme gaat over het verband tussen onze neurologie, onze hersenen enerzijds en onze ervaring, onze beleving, onze existentie anderzijds. Net zoals dansen iets te maken heeft met de activiteit van onze spieren, maar daar niet kan door begrepen of verklaard kan worden, heeft ons bewustzijn iets te maken met de activiteit van neuronen en neurotransmitters, maar kan er niet door begrepen of verklaard worden. Wij begrijpen zonder moeite dat wij niet dansen omdat onze spieren om ongekende redenen plots zijn beginnen bewegen. Wij dansen omdat wij een bewuste intentie hebben geformuleerd, namelijk dansen, vervolgens vertrouwen wij er gewoon op dat onze spieren op een of andere wijze het nodige zullen doen. Hetzelfde geldt voor onze mentale wereld. Onze neuronen en neurotransmitters beginnen niet zomaar plots emotionele patronen te produceren, maar reageren op onze bewuste of onbewuste intenties. Als wij bewust mentale beelden, gedachten, narratieven en intenties formuleren, kunnen wij erop vertrouwen dat onze neuronen en neurotransmitters op een of andere ) tot dusver volkomen onbegrepen wijze - de bijbehorende ervaring zullen produceren. Iedereen wil immers niet alleen leven, maar wil vooral ook goed en gelukkig leven. Dat is ons utopisch verlangen. Diverse, evolutionair bepaalde waarnemingsillusies en cognitieve illusies en vertekeningen (cognitive biases) zorgen er echter voor dat wij vaak de indruk of de overtuiging hebben in ongewenste, bedreigende of beangstigende omstandigheden te verkeren. Dat zijn onze dystopische neigingen, die verantwoordelijk zijn voor psychische verschijnselen als angst of depressie. Intuïtief ontstaat daarbij de indruk dat onze ervaring begint met een gevoel en dat wij vervolgens over dat gevoel kunnen gaan denken. Het idee is dus dat gevoelens centraal zijn en dat gedachten daaromheen draaien. In werkelijkheid liggen de zaken echter anders: onze gevoelens ontstaan niet zomaar, maar zijn reacties op en beoordelingen van onze beschrijving van de realiteit, met andere woorden van de beelden, gedachten en narratieven in het bewustzijn. Dat is een copernicaanse revolutie: net zoals de zon niet om de aarde draait maar de aarde om de zon, draaien gedachten niet om gevoelens, maar draaien gevoelens om gedachten, om woorden, om taal. Onze gedachten, onze woorden, onze verhalen creëren onze ervaring. De manier waarop wij onszelf en onze realiteit beschrijven, is de manier waarop wij onszelf en onze ervaring creëren.