Aflevering 12. Jacques Presser (Roerstraat 68)

Route naar locatie 13 Even voorbij de Roerstraat, in het smalle deel van de Maasstraat steek je over. Je gaat de zijstraat rechts in, de Niersstraat. Je volgt de Niersstraat tot je voor nummer 41 staat, een gebouw met een gekleurde voorgevel. Dit is de 6e Montessori Basisschool. --- Stem: Job Cohen Productie: Freek Schröder Afbeelding: NIOD --- Transcript 'Jacques Presser' Jacques Presser werd na de oorlog hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Voordien was hij leraar geschiedenis; aan het Vossius Gymnasium hoorde David Koker tot zijn leerlingen. Na de capitulatie van het Nederlandse leger vond in Amsterdam onder de Joden een groot aantal zelfmoorden plaats. Ook Presser en zijn vrouw Dé deden een poging zich van het leven te beroven. Die poging mislukte. Najaar 1940 werden de Joodse leraren ontslagen. Presser ging weer lesgeven in het schooljaar 1941-1942, nu aan het Joods Lyceum. Op 18 maart 1943 ondernam zijn vrouw een treinreisje om haar ouders te bezoeken, zonder ster en met een slecht vervalst persoonsbewijs. Ze werd gearresteerd, overgebracht naar Westerbork en van daar naar Sobibor, waar ze is vermoord, maar dat vernam Presser pas na de oorlog. Presser dook in mei 1943 onder; de bevrijding beleefde hij in Barneveld. Na zijn terugkeer in Amsterdam ging hij wonen in de Maasstraat, op nummer 150. Zijn oude huis was ‘sinds 1943 taboe (…) ik ga zelfs nooit meer door die straat’, verklaarde hij in een interview, kort voor zijn overlijden in 1970. Presser werd onder meer bekend door ‘Ondergang’, een boek dat de geschiedenis behelst van de moord op de Nederlandse Joden. Een sonnet van Presser, gedateerd 22 maart 1943, begint met de regels: ‘Een lentemorgen trad je uit ons huis, / in een dun bloesje, zonnig en tevreden’. Het sonnet verhaalt dan hoe de dichter, toen zijn geliefde niet terugkeerde, toch nog een dag en een nacht meende haar tred te herkennen: ‘(…) Toen kwam het formulier Met naam en stempel, nummer van barak. Verzoek om warme kleren. Ach, toen brak Mijn hart natuurlijk niet. Mijn ogen zagen Jou ergens ver, heel ver, aan een rivier Van Babylon de slavenketen dragen’