Aflevering Klara Top 100 - Peter De Mey & David Burn

De inspiratie van deze aflevering van de podcast van Thomas is het artikel uit Kerknet over de Klara Top 100 waarin wordt gesteld dat 1 op de 4 composities in deze lijst religieus is. Kunnen we stellen door deze lijst dat er een heropflakkering is van religieuze thema’s of is deze trend eerder atypisch?    https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/artikel/klara-top-100-1-op-de-4-composities-religieus   Om deze vragen te behandelen gaat de podcast van Thomas in gesprek met twee professoren en experten van de KU Leuven: musicoloog professor Burn en theoloog professor De Mey.   Moet je een goede religieuze vormig hebben om deze stukken goed te kunnen begrijpen en beleven of helemaal niet?   Professor De Mey: Spontaan denk ik dat het niet noodzakelijk is om theologisch of musicologisch geschoold te zijn, anderzijds is het ook zo dat, wanneer er een bepaalde scholing is ondergaan, andere aspecten opvallen dat zorgt voor een rijkere beleving van een bepaald kunstwerk.  Professor Burn: Ik kan het vergelijken met de Chinese kunst. Ik heb geen enkele achtergrond maar toch is er een appreciatie nodig op een basisniveau.    Er is iets heel erg bijzonders aan de eerste 10 werken in de Klara Top 100. Het zijn allemaal stukken die verdriet in zich dragen. Ik zie hierin niet enkel religiositeit maar een verlangen naar iets dat we verloren hebben in de brede maatschappij.  - Andreas Scholl & Collegium Vocale o.l.v. Philippe Herreweghe, Johann Sebastian Bach, Mattheuspassie BWV244: Erbarme dich - Arvo Pärt, Spiegel im Spiegel - Guy Johnston & National Youth Choir of Great Britain o.l.v. Karl Jenkins, Karl Jenkins, The Armed Man. A Mass For Peace: 12.Benedictus - Giovanni Battista Pergolesi, Stabat Mater - I Solisti del Vento, Wolfgang Amadeus Mozart / arr. Christian Köhler, Requiem in d KV626: Lacrimosa-Hostias-Quam Olim - A Sei Voci, Gregorio Allegri, Miserere - Igor Levit, Johann Sebastian Bach, Goldbergvariaties BWV988: Aria - Andrei Nikolsky, Sergej Rachmaninov, Concerto nr.3 in d voor piano en orkest op.30 (Sergej Rachmaninov) - Wiener Philharmoniker o.l.v. Sir John Eliot Gardiner, Edward Elgar, Enigmavariaties op.36: 10.Nimrod - Benjamin Appl & Concerto Köln, Johann Sebastian Bach, Bist du bei mir BWV508 Professor Burn: Het blijft belangrijk om jongeren te confronteren met zulke muziekstukken want het zijn producten van de cultuur. Zo zien de jongeren dat muziek niet enkel entertainment is maar muziek slaat aan bij aspecten van identiteit, dromen en wensen.  Muziek kan een deur zijn om je als mens in een bredere context te plaatsen.  Denkt u dat theologische concepten kunnen worden uitgedrukt of verkend worden door muziek?    Professor De Mey: Zeker en vast, ik heb zelf vroeger gereflecteerd over het War Requiem van Benjamin Britten. Hier werd gekozen voor een confrontatie tussen een meer traditionele inhouden van een Gregoriaans Requiem en daarnaast hoogtepunten uit de literatuur van de grote Britse dichter Wilfred Owen.  De confrontatie van traditie en interpretatie laat mogelijk om over grote thema’s als hoop, als eeuwig leven maar ook over God en het lijden. https://www.youtube.com/watch?v=625WOYzdvFw   Professor Burn: Deze dichter werd ook gebruikt bij de heroprichting van de kathedraal van Coventry. Je moet niet christelijk zijn om dit bouwwerk te appreciëren.   Muziek kan religie uitdrukken, dat is altijd zo geweest. Als we kijken naar het oudste denken in de muziekgeschiedenis komen we bij Pythagoras. In zijn manier van denken is er verwantschap tussen de basisintervallen en de natuur. Dit is een constante doorheen de Westerse muziekgeschiedenis. Dit is speculatieve muziektheorie en focust zich op de klanken en de harmonie. Dit kan ook een verklaring zijn waarom mensen op deze stukken hebben gestemd.     Hoe kan in godsdienstonderwijs met deze muziekstukken gewerkt worden?    Professor De Mey: Ik zou durven kiezen voor de meer uitdagende, recente stukken: Revelations van Wim Hendrickx. Interessant hier is dit werk te gebruiken in functie van het leerplan en de interlevensbeschouwelijke dialoog.    https://www.youtube.com/watch?v=lVAj29US1Y8   Verder zijn er mogelijkheden met The Armed Man van Karl Jenkins “A Mass for Peace”.    https://www.youtube.com/watch?v=Oc8bc-bA1JM&list=PL292A2AE7B9FD983A   Professor Burn: Een collega van me die verantwoordelijke is voor concertorganisatie zegt altijd dat er twee namen zijn om de zaal te doen uitverkopen. Dat is Arvo Pärt en Hildegard Von Bingen. Om te werken met klassieke stukken in het godsdienstonderwijs is het nodig dat de leerlingen een open geest hebben. De leerkracht kan dan een uitleg geven over de verschillende niveaus van het stuk: een niveau van betekenis (teksten, maatschappelijke context, omstandigheden, intellectuele context, muzikale context).    Mochten er leerkrachten luisteren die al met klassieke muziek aan de slag gingen tijdens hun godsdienstlessen mogen die altijd contact opnemen met ons via thomas@kuleuven.be    Is er een verschil tussen expliciet religieuze muziek en muziek die eerder een vage sacraliteit oproepen?   Professor Burn: Er is een grote overlapping. Bijvoorbeeld: de muziek van Arvo Pärt is niet expliciet religieus maar de muziek van Arvo Pärt draagt een soort spiritualiteit in zich. Hij heeft getracht een taal te creëren die een vorm van “objectieve spiritualiteit” heeft. Het is vaak een samenspel tussen woorden en klanken wat muziek typisch religieus maakt.    Zijn er opvallende verschillen in muzikale stijlen of tradities? Professor Burn: Het is een gevarieerde lijst binnen bepaalde grenzen. Er is een kern van klassiek repertoire, hedendaagse muziek en ook de meer toegankelijk kant van de hedendaagse muziek. Er is heel weinig heel oude muziek in de lijst. Dat zegt wel iets over de manier waarop de maatschappij in contact komt met klassieke muziek.    De verhouding mannelijke en vrouwelijke aanwezigheid van componisten in het licht van wat er allemaal bestaat is niet in evenwicht. Er is nog veel werk aan de winkel.    Welk stukt ontroert u het meest als musicoloog, als theoloog, als gelovige of als mens?   Professor De Mey: Het is moeilijk om een keuze te maken maar mijn keuze loopt parallel met de keuzes van de luisteraar van Klara. Je hebt bijvoorbeeld twee zettingen van het overbekende stuk Pie Jesu. Zowel van Webber op plaats 60 als van Fauré op plaats 94. Als ik de gedachte van ...