Aflevering 3. Zeventien Miljoen Complotdenkers

Sociale spanningen nemen toe binnen de samenleving, net als polarisatie en wantrouwen. Maar waar hebben we het dan over? Strijd hoort toch bij een democratie? Tijdens de coronajaren werd het groeiende onbehagen steeds zichtbaarder, en ook rondom een recent thema als stikstof neemt de strijdvaardigheid toe. Waar komt die onvrede vandaan, en wat doe je eraan? Polarisatie Hier gaat het over in de derde aflevering van Polder in de Fik. Centrale expert in deze aflevering is prof. Hans Boutellier, die ons op heldere wijze uitlegt hoe polarisatie in Nederland en andere westerse landen tot stand komt. Hij gaat onder andere in op de rol van identiteitspolitiek in relatie tot protesten en complottheorieën. Een aantal dingen valt op bij bijvoorbeeld corona- of boerenprotesten. Zo is er sprake van een relatief zware inzet, vaak antidemocratisch, anti-elite en anti-institutioneel. Het verzet lijkt te groeien, inclusief een intellectuele voorhoede met gebruikmaking van eigen media.. Willekeurige regels De aanpak van corona was pragmatisch, en nam steeds meer de vorm aan van het uitvaardigen van relatief willekeurige regels en beperkingen zonder veel toelichting. Het was voeding voor complotdenkers, die zelf dan maar op zoek gingen naar verklaringen. Ook de boerenprotesten zijn te begrijpen: er is immers sprake van realistische voortbestaansonzekerheid, en dus spelen de boeren zelf voor rechter. Dat de boeren veel steun krijgen is goed zichtbaar in alle omgekeerde vlaggen langs de snelweg. Sociale media Sociale media zijn sterk faciliterend voor polariserende processen. Hoewel de mate van polarisatie niet overdreven moet worden, is er wel sprake van versterkend proces. De kritiek op de overheid radicaliseert, waarbij die ook zelf steeds opnieuw aanleiding en voeding geeft aan polariserende processen. Er is behoefte aan nieuwe verhalen, maar maak maar eens een begin dat aantrekkelijk is voor meerdere tegengestelde partijen. Vanuit Boutelliers notie van ‘hypermoraal’, waarbij waarden niet als bron, maar als emergent effect van samenleven worden gezien, zijn er wel kleinere verhalen en overstijgende momenten en praktijken mogelijk.   Over de makers  Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap.  Boutellier is momenteel bijzonder hoogleraar Polarisatie & Veerkracht bij de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit. Hij was gedurende zestien jaar directeur van het Verwey-Jonker Instituut. Nu werkt hij vanuit de onderneming www.studie-en-strategie.nl.   Hij heeft sinds 2004 verschillende leerstoelen bekleed op het gebied van veiligheid en samenleving. Hij was lid van de Raad van Advies van de Politieacademie en was tot 2019 voorzitter van de Commissie Justitiële Interventies. Daarnaast is of was hij voorzitter of lid van de redactieraden van verschillende tijdschriften, waaronder het Tijdschrift voor Veiligheid, het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken (TSS) en Secondant.  Boutellier schreef honderden wetenschappelijke en populaire publicaties over onderwerpen zoals (jeugd)criminaliteit, openbaar bestuur, veiligheid en de netwerksamenleving. Hij heeft vijf boeken geschreven, waarvan Het Seculiere Experiment (Boom, 2015) en Het Nieuwe Westen (2021) de recentste zijn. Bij Bristol University Press publiceerde hij een overzicht van zijn werk in A Criminology of Moral Order (2019).  Yarin Eski (1985) is universitair docent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk.  Hij doet theoretisch en empirisch onderzoek naar (maritieme) veiligheid, etnografie, identiteit, sociaal-culturele aspecten van veiligheidswerk, hybride dreigingen, algoritmische veiligheid en slimme surveillance, biografie, wapenhandel, georganiseerde drugsmisdaad, corruptie, genocide, massa uitsterving, en ruimtecriminaliteit.  Yarin is de auteur van de boeken Policing, Port Security and Crime Control (2016), Genocide and Victimology (2021), A Criminological Biography of an Arms Trader (2022) en Maritime Crime and Policing (2023). Momenteel rondt hij zijn boek A Criminology of the Human Species af (te verwachten 2023). Daarnaast schrijft hij met enige regelmaat columns en opiniestukken over veiligheid in de maatschappij en de werkdruk op de universiteit.  Voorheen was hij lid en bestuursvoorzitter van de Amsterdam Young Academy. Momenteel is hij fellow bij het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en lid van het Royal United Services Institute (RUSI).  Mirthe van der Drift (1993) is wetenschapsjournalist, presentator en programmamaker voor NPO Radio 1. De serie Polder in de fik is mede mogelijk gemaakt door Vrije Universiteit Amsterdam Governance for Society.  See omnystudio.com/listener for privacy information.