Aflevering 0800-0543

De toeslagenaffaire is een van de grootste politieke misstanden in de laatste decennia. Door de gehele affaire worden we geconfronteerd met de onmenselijke kant van ons politieke systeem. Met de eerste aflevering van onze podcastreeks ‘0800-0543’, stellen we deze onmenselijkheid van de bureaucratie centraal. Aan de hand van de toeslagenaffaire laten wij binnen deze eerste aflevering van de reeks zien wat de gevolgen zijn van het verdwijnen van de menselijkheid in het systeem en in de samenleving. Wat de gevolgen zijn van het verdwijnen van elke vorm van zorg in het systeem en de groeiende dominantie van de taal van het kapitalisme. Deze dominantie heeft ertoe geleidt dat burgers gevangen raken ‘in op voorhand bestemde ringbanden’, zoals Szymborska ook in de podcast benoemt. Door middel van de combinatie van het gebruik van literaire teksten en feiten over de toeslagen affaire hopen wij met de podcast een beter inzicht te geven in de onmenselijkheid van de situatie, waarin mensen tegenover systemen komen te staan. We vertrekken vanuit de literaire traditie van de kritiek op politieke systemen en bureaucratie. We hebben gekozen voor werken van Kafka, Heller, Marsman, Szymbroska en Fabias met een sterk kritische houding. Deze werken zijn, door middel van hun verbeelding, sprekend voor de gehele toeslagenaffaire en helpen ons met het begrijpen, zowel rationeel als emotioneel. Om deze emotionele ervaring meer kracht bij te zetten hebben we binnen de podcast gepoogd een benauwend en schrijnend gevoel te creëren. Het gevoel van tegen een muur op lopen zowel voor de burger als de ambtenaar, waar een angstcultuur heerst. Dit doen wij enerzijds door het gebruik van achtergronden geluiden waar machinale en repetitieve processen aan de gang zijn (zoals: fabrieken, treinen, wasmachines, etc.) maar ook door de stijl van het antwoordapparaat, die het gevoel geeft van het kastje naar de muur gestuurd te worden in een koortsachtige nachtmerrie. Met de collagestijl hebben wij daarnaast gepoogd een openheid te creëren, om de luisteraar zelf te laten ervaren. Binnen de podcast maken we tevens gebruik van persoonlijke verhalen van de slachtoffers van de toeslagen affaire in combinatie met de data en cijfers. Door de eerdergenoemde verbeelding toe te voegen in de vorm van literatuur, ontstaat een ander perspectief op de werkelijkheid. De frictie tussen dit oude en nieuwe perspectief zorgt voor een nieuwe manier van kijken naar de situatie. Het geheel is ingebed in twee filosofische werken. Enerzijds maken we gebruik van Weber, die met zijn ‘iron cage’ quote al waarschuwde voor de gevaren van een alles leidend kapitalistisch systeem. Anderzijds biedt Gilligan met haar Philosophy of careeen mogelijke oplossing. De feitelijkheid van de politieke fragmenten, de persoonlijke verhalen van de gedupeerde, de verbeelding van de literaire werken en de filosofische inbedding maken deze literaire interventie tot een geheel waarmee we aandacht vragen voor de problematiek, een oproep doen tot empathie en hopelijk bijdragen aan de begripsvorming, zowel rationeel als emotioneel.