Aflevering #2 :: De Scepsis Doorbreken

In de samenleving heerst scepsis ten opzichte van alles wat niet zichtbaar en kwantificeerbaar is. De enige manier om de scepsis te doorbreken is door een goede en zorgvuldige beschrijving van kwaliteitsbeleving, maar de kern daarvan ontglipt ons telkens. We lijken dus klem te zitten, tussen scepsis aan de ene kant en onzegbaarheid aan de andere kant. Het doel van deze tweede podcast is om uit deze klem te raken. We doen dit op twee manieren. De eerste manier is om van binnenuit af te bakenen waar de grenzen liggen van onze beschrijvingen van kwaliteit van leven. Dit is de methode die de filosoof Ludwig Wittgenstein geïntroduceerd heeft. De tweede manier is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven. Dit is de methode die de schrijver Leo Tolstoj toegepast heeft. :: De methode-Wittgenstein Volgens Ludwig Wittgenstein is een gelukkig leven in een bepaalde zin harmonieuzer te zijn dan een ongelukkig leven. Hoe iemand leeft en wat iemand écht wil lijkt bij een gelukkig mens samen te vallen. Het lijkt echter onmogelijk om het ‘gewilde’ aspect te onderscheiden van leven zelf. Ook moeten we niet denken dat iedere handeling een écht gewilde handeling is. Dat maakt écht willen banaal en vatbaar voor manipulatie. Wittgenstein heeft daarom de rest van zijn leven aan de hand van concrete psychologische casussen afgebakend wat de gewilde handeling onderscheidt van andere handelingen. In de podcast trekken we hieruit de belangrijkste lessen. :: De methode-Tolstoj Wittgenstein heeft duidelijk te kennen gegeven dat het onzegbare, waarover men niet kan spreken, getoond kan worden, bijvoorbeeld in de werken van kunstenaars zoals Tolstoj, Dostojevski en Beethoven. De methode van Leo Tolstoj is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven. De keerpuntenbenadering van Tolstoj is een goede aanvulling op de methode-Wittgenstein. Op de keerpunten van het leven is het effect van het onzegbare namelijk sterk uitvergroot, waardoor de enorme kracht ervan impliciet duidelijk wordt. In tegenstelling tot de grensafbakening van binnenuit geven de keerpunten tegenlicht van buitenaf. Door ze te combineren, krijgen we zicht op de contouren van kwaliteitsbeleving. :: Tot slot Er zijn dus twee invloeden die de kwaliteitsbeleving vormen. Ons leven wordt enerzijds bepaald door het verleden, de wereld van oorzaak en gevolg, anderzijds door het verlangen, het appèl van de toekomst. Het is opvallend dat het appèl van de toekomst zich voordoet op individuele momenten, maar dat die momenten een veel langere periode, soms zelfs een heel mensenleven, in een totaal ander daglicht kan stellen. In de moderne psychologie noemen we dit ‘life events’, levensgebeurtenissen. De vraag is: hoe is dat mogelijk? Hoe kan het dat latere momenten verbonden blijven met eerdere levensgebeurtenissen? Om dit te begrijpen, verdiepen we ons in Podcast #3 in een concept dat in de eerste podcast kort geïntroduceerd is, namelijk het verbonden moment. Dit betekent dat elk moment intrinsiek en onlosmakelijk verbonden is met andere momenten en andere gebeurtenissen. :: Algemene informatie over de podcastserie :: De kernvraag van de podcastserie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo? :: Deze podcast verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid. :: De podcasts in deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren. :: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube. :: Auteur: Paul Schenderling