Aflevering 3 Gevoelig Woord

Sensibiliseren, je hoort dit woord tegenwoordig regelmatig in de media. Wat betekent het eigenlijk? Klopt dat wel? Wat is sensibiliteit dan? Uitleg over dit woord waar heel veel gevoel in zit. Het evenwicht heeft hier alles mee te maken, want evenwicht is ook een vorm van 'voelen'. De eerste functie van het evenwicht, perceptie, is 'voelen van bewegen'. Ik deel mijn ervaringen over de kano en een stoel in het MUMC+.  (eigen foto: de onderzoeksstoel in het MUMC) Volledig transcript: Seizoen 2, aflevering 3: 'Gevoelig woord' Om welk woord gaat het dan? Het gaat om het woord: sensibilisatie of sensibiliteit of sensibiliseren of sensibilisering, wat is dat nou allemaal? Het lijkt alsof het één woord is en nét allemaal een ...ehm... op een andere manier benoemd. En dan blijkt, als ik erover lees, dat het écht andere betekenissen heeft. En dat vind ik best gek. Ik heb dus opgezocht hoe dat nou precies zit, waarom het woord sensibiliseren de laatste tijd vaak in de politiek is gebruikt. En ik begreep dat woord helemaal niet, omdat ik het steeds terugbracht naar het fysieke, de sensibiliteit. En dat is toch wat anders dan het sensibiliseren, wat ze gebruiken in de politiek. Dus ik heb het opgezocht en nu is er een artikel: 29 april 2021 bij RTL Nieuws is ...ehm... nou ja, heb ik op de site gevonden met als titel: sensibiliwattes? En dan gaat het over het woord: sensibiliseren heeft een nieuwe betekenis gekregen. Oké. Dat is dan voor mij al zoiets van: oké het had dus een andere betekenis, het heeft iets anders nu. Sensibiliseren wordt in de media verkeerd gebruikt, geven ze dan aan. Want ze gebruiken het als: 'tot de rede brengen' of 'temmen'. En iemand heeft het zelfs genoemd: 'iemand een mes in de rug steken'. En de hoofdredacteur van Van Dale, die noemde het al dat in 2018 werd het woord sensibiliseren als eufimisme... eufemisme gebruikt -ook dat is al een moeilijk woord- eufemisme gebruikt, in een artikel in het NRC. En dan wordt sensibiliseren gebruikt als 'druk op iemand uitoefenen'. En nu kan het zijn, met dat ze dat sensibiliseren nu zo vaak hebben gebruikt en dan waarschijnlijk wel echt tot rede brengen als ...ehm... verklaring, het kan zijn dat het woord sensibiliseren dus in de toekomst vaker gebruikt gaat worden. En ja, toen was ik dus wel heel nieuwsgierig: hoe zit het dan, hoe was het eerst, wat betekent sensibiliseren nou precies? Dus ik ben het gaan opzoeken in de woordenboeken en letterlijk betekent sensibiliseren: ‘lichtgevoelig maken door er een lichtgevoelige laag op aan te brengen’. En dan heb je het eigenlijk over een fotografische term, het heeft dus met foto's afdrukken te maken. En een andere betekenis is: ‘gevoelig maken’ en dat heet dan eigenlijk sensibilisatie, ‘gevoelig maken voor een bepaalde stof’ en dan heb je het over een geneesmiddel of zo dat het lichaam het beter kan opnemen. Dat het lichaam gevoeliger wordt om dat medicijn beter op te kunnen nemen. En nog een andere betekenis van sensibiliseren is dan 'ontvankelijk maken voor' of 'belangstelling wekken voor'. En dat komt dan uit de standaardtaal in België. Dus eigenlijk niet eens een Nederlands woord, tenminste die betekenis is niet écht Nederlands, maar komt uit België. En dan is het dus belangstelling wekken voor, bijvoorbeeld in de zin: werknemers sensibiliseren om langer anders en met plezier aan de slag te blijven. Dus dan is sensibiliseren... heeft dan een hele andere betekenis en heeft ook niets te maken met: 'tot rede brengen'. Wat het ook dan is, als je het hebt over ontvankelijk maken, belangstelling wekken voor, dan gaat het ook over ‘bewust maken’. ...ehm... ‘aandacht vragen voor.’ En toen dacht ik van ja: dan kan ik het woord sensibiliseren ook wel gaan gebruiken en dan in... als voorbeeldzin: ik wil iedereen sensibiliseren over het fysieke evenwicht. En de problemen die een falend evenwicht met zich meebrengt. Nou, dan kan ik het woord dus ook zelf gebruiken. En toen ben ik verder gaan kijken, want ik noem het net in het begin al: sensibiliseren, sensibiliteit, sensibilisatie. Sensibiliteit, ja wat is dat dan? Dat komt van het woord sensibel, en sensibel is psychisch of emotioneel gevoelig. En dan leggen ze uit bij sensibiliteit, het kan zijn: geprikkeldheid, gevoeligheid, kwetsbaarheid, lichtgeraaktheid, vatbaarheid, prikkelbaarheid en dan heb je het dus écht over dat psychische effect. Of ja, de psychische uitleg erover. En nou, toen dacht ik: ik ga nog eens verder kijken en toen heb ik in ...ehm... een boek gevonden: Leidraad Neurologie, hoofdstuk 7: het onderzoek naar sensibiliteit. En in de samenvatting geven ze dan aan dat: we hebben een vijftal zenuw... ...ehm... zintuigen, een vijftal zintuigen: reuk, smaak, horen, zien en het evenwichtsgevoel. Al heel bijzonder dat daar evenwichtsgevoel als vijfde staat. Bij de klassieke zintuigen hoor je eigenlijk altijd: reuk, smaak, horen, zien en voelen. En in dit geval hebben ze specifiek evenwichtsgevoel genoemd. En dan geven ze in die Leidraad Neurologie, in dat hoofdstuk, geven ze aan: daarnaast speelt het gevoel van de huid en dieper gelegen weefsels een belangrijke rol. En dan heb je het over de tast en de proprioceptie en hé dan komt het mij ineens dan ook heel bekend voor, want als je het hebt over sensibiliteit, dan heb je het dus eigenlijk over tast. Alleen, nou ja, ik weer verder kijken nog. Dan heb je het over sensibiliteit in de fysiologie en dan hebben ze als uitleg: ‘het vermogen om prikkelingen van de zintuigen ongestoord te voelen, ja, ongestoord te voelen, waar te nemen en te verwerken.’ Het gaat om lichamelijke ervaringen, bijvoorbeeld bij aanraking, druk, pijn en verandering van temperatuur. En de functie van sensibiliteit is het leren voelen wat de eigen behoeftes zijn. Want dit is noodzakelijk voor de ontwikkeling van de mens, zowel van het opdoen van die lichamelijke ervaringen als voor het vergroten van het bewustzijn. Oh, het bewustzijn, dan heb je het ook alweer over dat ...ehm... die bewustmaken van het sensibiliseren, komt daar ook wel weer in terug. En dan blijkt dan ook wel wat sensibiliteit nauw met elkaar verweven is, het gaat om het fysieke en het psychische aspect, die zijn nauw met elkaar verweven. Ja, die sensibiliteit en die zoek ik dan eigenlijk. En dan wil ik even ingaan op die sensibiliteit als fysieke betekenis. Een ander woord is sensitiviteit. Lijkt er ook heel erg op en het is eigenlijk het gevoel als zintuig. Het gevoel als zintuig heb ik in het boek 'Evenwicht, in uitvoering', heb ik genoemd: tast. Ik heb het woord sensibiliteit niet genoemd in het boek, omdat ik dat woord, ik ben het ook niet heel vaak tegengekomen en ik vind het dus ook best een lastig woord. Vandaar natuurlijk ook dit hele verhaal tot nu toe. Ik praat nu al, eens kijken, 8 minuten over het hele woord sensibiliseren en om daar de juiste uitleg aan te geven. En tast vind ik dan een duidelijker woord, ik heb tenminste daarvoor gekozen. En sensibiliteit heeft twee soorten, twee soorten sensibiliteiten. Je hebt het over de vitale sensibiliteit die zijn ...ehm... bewegingsonafhankelijk, dan heb je het onder andere over die -ook weer een moeilijk woord- nocireceptoren. Die nocireceptoren, dat gaat over de pijn, over de pijn-receptoren die in je huid zitten. En je hebt ook de thermoceptieve sensoren en dan heb je het over de temperatuur. De kou en de warmte voelen op je huid. En dat zijn... dat hoort bij die vitale sensibiliteit. En als daar stoornissen inzitten, dan voel je dat als tintelingen in je huid, als een soort dof gevoel, brandend gevoel kan het zijn ...ehm... pijnlijk. Het kan een hele zeurende pijn zijn of snelle pijn, dat je dus echt één prik krijgt of één steek. Nou, ...ehm... dat is niet meteen een stoornis, maar dat is wel wat dus in die vitale sensibiliteit zit. Dus daardoor kunnen we dat voelen. En die receptoren, die zitten dan in de huid. En als je verder gaat kijken naar de andere vorm -soort noemde ik net al, eigenlijk is het een vorm- de andere vorm van sensibiliteit is: gnostische sensibiliteit. En die receptoren zitten in het bindweefsel en in de spieren en in de spierspoelen en de golgi pees lichaampjes, allemaal in het lichaam. En dat heb ik in het boek 'Evenwicht, in uitvoering', genoemd onder de noemer proprioceptie. Proprioceptie is een ander woord voor het diepe spiergevoel, maar bij elkaar, dat allemaal bij elkaar, die huid en met alles wat er in die spieren in het lichaam zit, dat ...ehm... maakt dus samen de tast en de proprioceptie, die heel belangrijk zijn -kom ik strakjes op- maar heel belangrijk zijn dus ook voor het hele evenwichtsgevoel. Want ik wil even verder ingaan op die gnostische sensibiliteit. Want er zijn verschillende vormen daarvan. Je hebt de fijne tastzin en daar heb je het woord tast al. Wat ze zelf ook al uitleggen. Dat gaat over het waarnemen van de druk op de huid. En als bijvoorbeeld ook: je voelt met je ogen dicht precies wat je in je hand hebt. Pak maar eens iets op met je ogen dicht en je voelt, wat heb ik in mijn handen? Als ik een potlood in mijn handen pak, dan weet ik natuurlijk door ervaring, want dat heb ik natuurlijk helemaal geleerd al van af het vroegste begin als baby al dat ik dingen ging pakken, dan leer je de wereld al om je heen kennen door dus ook dat voelen. En op een gegeven moment komt daar een betekenis voor, ik kon toen ook een potlood vastpakken, maar ik wist nog niet dat het een potlood heette. Ik wist nog niet wat ik ermee moest doen. Als ik nu een potlood pak, door al die ervaringen die ik heb, weet ik nu wat ik in mijn handen heb en daar heb ik mijn ogen niet eens bij nodig. Ik voel wat ik in mijn handen heb, ik voel dat er een punt aanzit, ik voel dat het hoekig is, in dit geval, dat er een gummetje op ‘t eind zit. Ik kan het allemaal met mijn vingers, kan ik dat ...ehm... voelen! Die vingers zijn dus ook héél gevoelig daarvoor hè? Éc...