Aflevering 6. De Beeldhouwer Gerrit Van Der Veen (Zomerdijkstraat 22)

Route naar locatie 7 Aan het eind van de straat sla je rechtsaf. Je bent nu in de Kinderdijkstraat. Aan de zijgevel van de atelierwoningen zie je een plaquette horend bij een ‘vrijheidsboom’, de linde op de hoek. Je steekt twee keer over. Schuin tegenover de hoek Kinderdijkstraat/Uiterwaardenstraat zie je goed dat de ateliers een glazen pui hebben aan de noordkant, waardoor kunstenaars bij daglicht konden werken zonder hinderlijk rechtstreeks zonlicht. Je vervolgt de wandeling door de Uiterwaardenstraat en loopt langs de huisnummers 200-218 naar de Waalstraat. Hier ga je rechtsaf. Je passeert het adres Waalstraat 91. Hier bevond zich in 1942 de firma Wetro, handel in verduisteringsgordijnen. --- Stem: Job Cohen Productie: Freek Schröder Afbeelding: Stadsarchief Amsterdam (ca. 1931) --- Transcript 'De beeldhouwer Gerrit van der Veen' Aan de gevel van dit pand is een gedenkplaat aangebracht: ‘Hier woonde en werkte Gerrit Jan van der Veen. Gefusilleerd 10 juni 1944 voor het vaderland’. Van der Veen keerde zich van begin af aan principieel tegen de bezetter; dit bleek al in juli 1940 toen hij weigerde een voor zijn functie bij de luchtbescherming benodigde ‘ariërverklaring’ te tekenen. Hij leidde onder meer de Persoonsbewijzencentrale (PBC), een groep die persoonsbewijzen vervalste. Het persoonsbewijs, een identiteitskaart die iedere Nederlander verplicht bij zich moest dragen, was in 1941 door de bezetter ingevoerd. Joodse burgers hadden een J in deze identiteitskaart staan. Het systeem van de persoonsbewijzen berustte op de degelijke Nederlandse bevolkingsadministratie. Het kon gesaboteerd worden door die administratie schade toe te brengen. Daarom stak, op 27 maart 1943, een verzetsgroep onder leiding van Willem Arondeus en Van der Veen met springstoffen de brand in het Amsterdamse bevolkingsregister, toen gevestigd naast de ingang van Artis. Bijna alle deelnemers aan deze beroemde aanslag werden gearresteerd. Van der Veen ontkwam. Bij een poging om zijn gevangen kameraden uit het Huis van Bewaring aan de Weteringschans te bevrijden raakte hij zwaar gewond. Zijn arrestatie liet niet lang op zich wachten. Hij was als gevolg van zijn verwondingen verlamd geraakt, maar wilde staande sterven. Overeind gehouden door twee lotgenoten werd hij in de duinen bij Overveen doodgeschoten. Aan de Plantage Middenlaan, in het plantsoen van de Plantage Westermanlaan, bevindt zich een monument, een liggende bronzen figuur die het kunstenaarsverzet symboliseert. Het monument is voorzien van een dichtregel van Gerrit van der Veen: ‘Wat doe je nu je land wordt getrapt en geknecht…?’