Aflevering “Laat Kinderen Voelen: Ik Ben Al Goed Zoals Ik Ben” - Maame Joses Met Evelien Deiters

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd kondigde onlangs aan dat de jeugd GGZ helemaal vol zit. De wachttijden lopen op tot een jaar. “Zelfs suïcidale jongeren kunnen niet goed meer terecht,” zegt kinder- en jeugdpsycholoog Evelien Deiters in een boeiend interview met Maame Josef. “Ook mijn eigen praktijken en de praktijken om mij heen zitten vol.” Deiters vertelt dat zij in haar praktijk heel veel jongeren krijgt, bijvoorbeeld meisjes tussen de 12 en 18, die zichzelf snijden. De coronamaatregelen hakken er vooral in bij gezinnen die al kwetsbaar zijn. Hoe kan het dat zoveel jongeren zo slecht gedijen? Volgens Deiters zit het probleem niet bij de jeugdzorg – maar bij de samenleving. “Onze systemen zijn gebaseerd op angst, op macht, op controle, op schaarste-denken.” Zij wijt veel van de problemen aan de manier waarop ons onderwijs is georganiseerd. “Het gaat niet om de leerkrachten, maar zij zitten gevangen in een systeem dat in essentie de boodschap uitdraagt: jij bent niet goed genoeg, jij bent nog niet iemand, wij gaan jou nu vol stoppen met kennis, en als je dan van school af gaat, dan ben je iemand.” Het idee dat daar van uitgaat, zegt zij, “houdt ons klein”. Daar komt dan nog “de enorme competitie bij”, zegt Deiters. “Die begint al in groep 3. Alles is gericht op de CITO scores. Dan komt daar de hele categorisering bij van VMBO, HAVO, VWO. Dit doet zo te kort aan ons menselijk potentieel.” “Bottom line gaat het om CITO scores en om cijfers. Dat is zo’n beperkte blik op alles wat wij zijn.” De gevolgen ziet zij dagelijks terug in haar praktijk. “Kinderen voelen: ik ben niet goed genoeg. Dat is wat ze internaliseren door het onderwijssysteem.” Corona heeft de kwalijke kanten van het systeem alleen maar erger gemaakt. “Wat is het programma dat van de coronamaatregelen uitgaat? Je laat kinderen voelen: ik ben mogelijk continu ziek, ik loop met gevaarlijke virusdeeltjes rond, ik ben niet de baas over mijn eigen lichaam, ik kan niet zelf een inschatting maken of ik wel of niet ziek ben, ik ben een bedreiging voor anderen.” “Sommige ouders zeggen, wat maakt het nou uit – een wattenstaafje in je neus – maar het gaat niet over één wattenstaafje,” zegt Deiters. “Het gaat over het hele programma – de ideeën die daar aan ten grondslag liggen, die kinderen klein, machteloos en in angst houden.” Deiters ziet bij de autoriteiten en de media vooral “controledwang, manipulatie, machtsmisbruik”. Er is maar één narratief. “Tegengeluid wordt geridiculiseerd en gecensureerd.” Maar zij denkt dat deze crisis ook een kans biedt om “onze systemen fundamenteel te herzien”. Als het onderwijs erop zou zijn gericht, om kinderen tot bloei te laten komen, “zonder een extern programma erin te duwen,” dan krijg je heel andere mensen, zegt Deiters. Die “vrij” zijn en “vol zelfvertrouwen.” Mensen moeten het gevoel krijgen: “ik ben al goed zoals ik ben.” Wat kunnen ouders doen? “Ouders willen graag begrijpen waarom hun kind zich niet goed voelt. Dat is niet per sé nodig. Wat een kind nodig heeft is voelen dat het er mag zijn.” Een andere valkuil is om te proberen de problemen van hun kinderen te “fixen”. “Het is beter om je kind te laten merken dat je er vertrouwen in hebt dat het er uit komt. Dat ze het gevoel krijgen dat er niks mis is met hun.” Deiters is voorzichtig optimistisch. “Ik zie oude systemen hun laatste rondje maken en nieuwe structuren ontstaan.” Zij pleit voor “meer community”. “De besluitvorming weer dicht bij de mensen brengen. Nu is politiek zo ver op afstand, zelfs boven onze eigen regering, vanuit supranationale krachten die ons de wet voorschrijven. We hebben zoveel van onze eigen autoriteit weggegeven.”